Contactlenshygiëne en besmetting van de lenshouder: een aantal tips

In de tijd van het coronavirus letten we allemaal extra op, onder andere, op onze handhygiëne. Zeker als het gaat om het indoen en uithalen van contactlenzen. Maar hoe gaan we om met onze contactlenshouder?

Een besmette contactlenshouder kan fungeren als een bron voor micro-organismen die het dragen van contactlenzen in gevaar kan brengen en zelfs tot visus beperkende bijwerkingen kan leiden. Uit onderzoek blijkt dat 50% van de lenshouders is besmet met bacteriën. In dit blog geef ik suggesties voor het reinigen van contactlenshouders en het verbeteren van de compliance van lensdragers.

Contactlens gerelateerde keratitis

Het dragen van contactlenzen wordt gezien als een veilige en effectieve manier van het corrigeren van het zicht. Hoewel er meerdere complicaties kunnen optreden is een microbiële keratitis, die kan leiden tot ulcera, erg visus bedreigend. Aan het eind van de jaren 90 werd de kans op een keratitis geschat op  2.2 – 4.1 gevallen per 10.000 dragers van zachte lenzen op daily wear basis. Bij extended wear was dit aantal veel hoger. Onderzoek heeft aangetoond dat dragers van daily disposable lenzen daarentegen veel minder kans hadden op een keratitis.

Misschien toont dit wel aan dat hygiëne van de lenshouder een belangrijke rol speelt in het op een veilige manier dragen van lenzen. Ook andere gedragsfactoren bepalen natuurlijk besmetting van contactlenzen zoals roken, slapen met lenzen in, handen niet wassen.

Risicofactoren besmette lenshouders

Lenshouders krijgen vaak het minste aandacht wat betreft schoonhouden in vergelijking met andere contactlensaccessoires. Dit werd dan ook vaak gezien als de grootste bron van besmetting. Studies tonen aan dat verschillende factoren bij de besmetting van de lenshouder een rol spelen.

1. Het ontstaan van een biofilm in lenshouders; gedurende het in en uithalen worden er bacteriën via de vingers getransporteerd in de lenshouder, deze kunnen zich gaan hechten aan de binnenzijde, zo ontstaat een gladde film aan bacteriën die een eigen leven gaan leiden.
2. Contactlensvloeistoffen; de twee bekendste vloeistoffen zijn waterstofperoxide en de multipurpose met daarin PHMB, beide desinfecteren niet 100%, zeker niet als de vloeistof wordt bijgevuld in plaats van vernieuwd in geval van multipurpose vloeistof.
3. Leeftijd van de lenshouder en vervangingsschema; diverse studies wijzen uit dat na twee weken of meer de besmetting toeneemt, ook werd de vergelijking gemaakt tussen steriele houders en houders in gebruik. Steriele houders bleven langer bacterie vrij. Het advies is dan ook de lenshouder niet langer dan een maand te gebruiken. Tegenwoordig zit bij een nieuwe fles vloeistof een nieuwe houder, breng dat onder de aandacht bij de klant.
4. Ontwerp van lenshouder; er is aangetoond dat een geribbelde lenshouder, of lenshouders die gescheurd of verouderd zijn, voor bacteriën ideaal zijn om zich aan te hechten.
5. Draagschema; Als lenzen een tijdje niet worden gedragen is het advies om wel de vloeistof regelmatig te vervangen. Als je dit niet doet verhoog je het infectierisico.
6. Contactlenservaring; als je meer ervaring met het dragen van lenzen hebt, dan is natuurlijk de handling tijd korter en de kans op besmetting lager. Echter kan het ook zo zijn dat ervaren lensdragers ‘gemakkelijker’ worden en de kans op een besmetting toeneemt. Dus voorlichting blijft belangrijk.
7. Geslacht; vrouwen gaan zorgvuldiger om met hun lenzen en houders dan mannen.
8. Handen wassen; contactlensdragers staan bekend om hun beperkte handhygiëne, 50% wast z’n handen. Dit is aangetoond in twee studies (Mowrey-McKee et al). Om de kans op besmetting te reduceren is het wassen met zeep wel een minimale eis. Er is aangetoond dat lensdragers die hun handen niet wassen 5 x meer kans hebben op de besmetting van lenzen en houders.

Hoe maken we lenshouders schoon om besmetting te minimaliseren?

In 1994, vertelde Larragoiti dat het schoonmaken van de lenshouder het beste ging als deze werd afgespoeld met heet water, en gedroogd aan de lucht. We weten inmiddels dat dit absoluut ‘not done’ is omdat hedendaags kraanwater een bron kan zijn van de Acanthamoebe bacterie die een keratitis kan veroorzaken.

Ook het bijvullen van de lensvloeistof wordt in verband gebracht met hogere indicaties van besmetting en contactlens gerelateerde problemen. Adviseer je klant dus om dagelijks de vloeistof te verversen

De F.D.A. (The Food and Drug Administration) is de enige officiële instantie (notified body) die informatie geeft over lenshouder hygiëne in de praktijk (http://www.fda.gov/ForConsumers/ConsumerUpdates/ucm048893.htm). Hierin wordt geadviseerd dat de lenshouder dient te worden gedesinfecteerd en schoongewreven met lensvloeistof/desinfectiemiddel en dat de houder en de dopjes met de ‘open kant’ naar beneden aan de lucht dienen worden gedroogd. Tevens wordt aangegeven dat een lensdoosje elke 3-6 maanden dient te worden vervangen.

Een aantal studies laat ons zien dat het schoonmaken en wrijven met een tissue effectiever werkt om een biofilm te verwijderen, dan alleen spoelen en aan de lucht laten drogen wat veel fabrikanten vertellen. Ook het drogen met een tissue is aan te bevelen, het is bewezen dat het een besmetting met de Acanthamoebe verminderd. Momenteel wordt er verdere studie verricht naar de reiniging van de schroefdopjes omdat ‘rubben’ hiervan minder eenvoudig is. 

Conclusie

Compliance van lensdragers met betrekking tot de lenshouder is vaak een ondergeschoven kindje. Mensen besteden er geen aandacht aan of vergeten het. Het is dus aan te raden om het schoonhouden van de lenshouder wel te bespreken als de klant in de stoel zit.

Tips:

1. Was altijd je handen als je contactlenzen inzet en uithaalt
2. Vul je vloeistof niet bij maar ververs deze elke dag
3. Gebruik bij elke nieuwe fles vloeistof de nieuwe lenshouder
4. Spoel de lenshouder schoon met contactlensvloeistof en laat deze aan de lucht drogen
5. Reinig de lenshouder regelmatig met een tissue

Bron: Contactlens Hygene Compliance and lenscase contamination: a review, Yvonne Tsu-Ying Wu, Mark Willcox, Hua Zhu, Fiona Stapleton